مؤمن آینه ی مؤمن است.

پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم در حدیثی انسان مؤمن را همچون آینه خوانده است ، این حدیث به روایت‌های گوناگون آمده اما همه از یک معنا و مفهوم حکایت دارند که : انسان مؤمن باید خیرخواه و غمخوار برادر مسلمانش باشد.
اصل روایتها:
(المؤمن مر آه المؤمن ) رواه البخاری مؤمن آینه مومن است.
(المؤمن مرآه أخیه اذا رای فیه عیبا اصلحه) مومن آینه برادرش است و هر زمان عیبی را در آن مشاهده نمود، او را اصلاح می‌کند.
(والمومن اخو المومن یکف علیه ضیعته ویحطه من ورائه) امام بخاری آن را در ادب المفرد آورده.
مومن آینه برادر مومن است، از ضایع شدنش جلوگیری می کند وغیاب او از او دفاع می کند.
یکی از ویژگیهای پیامبر اسلام (جوامع الکلم) بودن است که امام مسلم آن را در صحیح خود آورده : (أتیت جوامع الکلم و معناه اوتیت المعانی الکثیره فی الألفاظ الیسیره) خداوند جوامع کلم را به من بخشیده بدین معنی که با سخنان و جملات کوتاه معانی و مفاهیم فراوانی را القا میکنم.
پس جوامع الکلم یعنی مجموعه ای از سخنان جامع و فراگیر ، سخنانی از لحاظ الفاظ و واژها اندک و کوتاه اما در عین حال پر معنی و آسان هستند؛ یعنی شنوندگان به راحتی آن را فهم می کنند مانند همین حدیث آینه.
خواننده‌ی گرامی چند نکته را می‌توانیم از این حدیث برداشتم کنیم که می‌تو انیم آنها را به ویژگیهای آینه تعبیر کنیم.
۱ـ هنگامی که مقابل آینه می‌ایستیم مستقیما عیبهای ما را نشان می دهد توهم ای برادر دینی ، ای دوست خوب وقتی می‌خواهی امر به معروفی یا نهی از منکری را انجام دهی و یا می‌خواهی کسی را از عیبهاش آگاه کنی ، بایستی مستقیما وی را گوشزد کرده و در غیاب او و غیر مستقیم از بحث و افشاگری و غیبت و بدگویی پرهیز کنی
سوره حجرات آیه ۶
٢ـ آینه علاوه بر اینکه عیبها را نشان می‌دهد خوبیها را نیز نشان می دهد و خوبیها را پنهان نمی‌کند ، مسلمان و رفیق و دوست خوب بایستی بدین شیوه عمل کند.
۳ـ آینه به شیوه آرام و با مهربانی تمام عیبها را نشان می‌دهد ، مسلمان و خصوصا دعوتگر دینی هم باید در کارهایش آینه صفت باشد و نسبت به دعوتش اخلاص داشته باشد و رضایت خدا را در نظر داشته باشد و در مقابل اذیت و آزار مردم صبور و دائما مهربان و نرمخو باشد (فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک)
سوره آل عمران۱۵۹
پس انسان مسلمان و بویژه دعوتگر و مبلغ دینی باید مانند آینه باشد و نصیحت را به کاملترین شیوه و روش ممکن ارائه دهد.
۴ـآینه عیبهای ظاهری را نشان می‌دهد و از عیبهای پنهانی خودداری می‌کند ،
مسلمان هم باید رازدار باشد و از اسرار دیگران را فاش نکند زیرا فاش کردن اسرار مردم از بدترین عادتهایی است که انسان به آن مبتلا می‌ گردد.
در فرمایش پیامبر اسلام آمده که امام مسلم آن را روایت می کند:
(لا یستر عبد عبدا فی الدنیا الا ستره الله یوم القیامه)
هر کسب عیبهای مردم را در دنیا بپوشاند و او را رسوا نکند و اسرارش را فاش نکند خداوند در روز قیامت را عیبهای او را می پوشاند.
درحدیث دیگری که درباره اسامه بن زید نقل شده و بخاری و مسلم آن را روایت نموده‌اند ، آمده که اسامه درجنگ با مردی رو به رو می‌شود و آن مرد کلمه لا اله الا الله را بر زبان می‌آورد ولی اسامه باز هم او را به قتل می‌رساند! وقتی که ماجرا به پیامبر رسید بسیار نارحت شد و فرمود: ای اسامه آیا بعد از گفتن این کلمه او را کشتید؟!
آن قدر پیامبر خدا این جمله را تکرار کرد که اسامه گفت: کاش تا امروز ایمان نیاورده بودم و امروز مسلمان می‌شدم؛ اسامه عرض کرد یا رسول الله آن مرد از روی ترس کلمه شهادت را گفتند نه از روی ایمان ، پیامبر فرمود: آیا قلبش را شکافتی که ببینی از روی ترس بوده نه از روی ایمان!
پس مسلمان همانند آینه به ظاهر. می‌نگرد.
۵ـآینه در آشکار کردن عیبها صادق و راستگو است ، مسلمان نیز بایستی صادقانه و با نیت پاک عیبها را بگوید و رضایت خدا را در نظر داشته باشد ، اخوت و برادری یکی از نعمتهای خداوند است و باید مانند صحابه‌ی کرام عمل کنیم و از آنان درس اخوت و برادری بیاموزیم و همچون آنان با نیت پاک در فکر جبران اشتباهات همدیگر باشیم.
۶ـ یکی دیگر از ویژگیهای آینه این است که هر وقت روبرو و در مقابلش بایستی خدا را یاد می‌کنی و با خدا مناجات می‌کنی:
(الحمد لله الذی خلقنی فأحسن خلقی وصورنی فأحسن صوری)
پس برادران مسلمان هم باید صفت آینه داشته باشند هر وقت به یکدیگر می رسند خدا را به یاد بیاورند که چقدر خوب و نعمت بزرگی است وقتی که به برادرت می‌رسی و با او مصافحه میکنی و به او می‌گویی:
(اجلس بنا نؤمن ساعه)
بیا تا لحظه‌ای با بنشینیم و تجدید ایمان بکنیم.
۷ـ آینه در کارهایش خسته نمی‌شود و دائما مشغول نصیحت کردن است
مسلمان و مومن هم باید خیرخواه مردم باشد و در تبلیغ دین ثابت قدم باشد و در سخت ترین شرایط امید داشته باشد و بداند که آینده‌ای زیباتر در راه است.
یکی از دانشمندان می‌گوید : نصیحت کار پیامبران است و تصور نکنید که اگر کسی شما را نصیحت می‌کند از ارزش شما می‌کاهد ، هرگز چنین نیست بلکه مسلمان از روی عشق و محبت که گاهکاهی تذکراتی برادرانه می‌دهد.
۸ـ آینه عیب هیچ کس را ذخیره نمی‌کند و پشت سر صاحبش نیز آن را فاش نمی‌کند.
مسلمان واقعی حرمت عدم حضور برادرش را نگه می دارد و از غیبت ایشان پرهیز می‌کند و پشت سرش از عیبهای او سخنی به میان نمی‌آورد.
۹ـ یکی دیگر از خصوصیات آینه این است که باید آینه خودش تمیز و پاک باشد تا به صورت زیبا اشیاء را نشان دهد.
مسلمان نیز باید اهمیت صلاحیت در قول و عمل را بداند و بداند که الگو و اسوه‌ دیگران خواهد بود در نتیجه باید با قلب پاک و نیت خالصانه و برای رضایت الله مسلمانان را همراهی کند.
۱۰ـ آینه در هر وضعیت مکانی و زمانی و همراه هر کسی اهل مدار است؛ مسلمان هم باید اهل مدارا و مهربان و آسانگیر باشد البته مدارا بدین معنا که سایه تواضع و مهربانی را بر مردم بگسترانی و با آنان فروتن باشی و با آنان با آرامی صحبت کنی این مدارا است نه مداهنه که از ریشه (دهان یا دهن) گرفته شده که در اصل به روغنی گفته میشود که بر سطحی مالیده میشود اما دانشمندان اسلامی گفته اند : مداهنه یعنی همراهی و همیاری با افراد فاسق و رضایت و خوشنودی از وضعیت آنان و سازش بر سر اصول مبادی دین.
۱۱ـ آینه اگر شکسته و پارچه پارچه شود از نصیحت روی گردان نمی‌شود ، مسلمان هم باید در هر شرایطی به کار خود ادامه دهد البته با شراطی که برای ناصح در نظر گرفته شده؛
الف : باید نصیحت کننده از صحت و درستی آن چه می گوید آگاهی داشته باشد تا راستی و واقعیت را در سخن خود قوت ببخشد.
ب : بر نصیحت کننده لازم است که در نیت قلبی خود اخلاص داشته و خود را هرگز از دیگران بهتر نداند.
ج: باید نصیحت کننده به صورت پنهانی و در خفا نصیحت کرده و آشکارا و در ملا عام شخصیت فرد را تخریب ننماید چرا که گفته‌اند مومن نصیحت می کند و عبها را می‌پوشاند ولی منافق با سخن خود در مقابل جمع شخصیت افراد را رسوا میکند.
د : باید با مهربانی و نرم خویی دیگران را نصیحت کند.